Büyük hayal gücü, büyük irade: bunlar olmadan büyük ekonomi olmuyor. Örnek mi? Büyük ekonomilere bakalım. ABD: “kurucu babalar” ülkenin büyük olmasını istediler. Atlantik’ten Pasifik’e. Netice: ABD dünya lideri oldu. AB: “kurucu babalar” De Gaulle ve Konrad Adenauer, Birliğin büyük olmasını istediler. Urallardan Atlantik’e. Netice olarak 17 trilyonluk GSMH ile AB, ABD’nin, Euro da Dolar’ın önüne geçti.

CUMHURİYETİN EN BÜYÜK EKONOMİK BAŞARISI NEYDİ?
Gazi Mustafa Kemal bir Osmanlı Paşasıydı. Osmanlı’yı iyi analiz etmişti. Osmanlı’nın eksiği Türk iş adamlarıydı. Cumhuriyeti kurar kurmaz Atatürk hedef olarak Türk iş adamlarını yetiştirmeyi aldı. Daha sonra peşinden gelenler, Celal Bayar, Süleyman Demirel aynı idealin peşinden koştular. Bu konuda Cumhuriyet çok başarılı oldu. Türkiye’ye lider iş adamlarını kazandırdılar. Üç sembol isim Türk ekonomi tarihine altın harflerle geçti: Vehbi Koç, Sakıp Sabancı, Nejat F. Eczacıbaşı.

DOĞU, TÜRKİYE’YE BÜYÜK FARK ATTI
Büyük ekonominin büyük iş adamlarından geçtiğini Doğu geçte olsa fark etti. Ama süratle rötarını yakaladı. Doğu mucizesi: Japonya, Çin, G.Kore oldu. Bu ülkeler o kadar hızlı gelişti ki, birçok sektörde Batı havlu attı. Bu ülkeler çok hızla büyüdüler. Türk mucizesi gerçek ama diğer Doğulu ülkelerin gerisinde kaldı.
Rejimleri farklı farklı ama sırları aynı. Japonya da, Çin de, G.Kore de ekonomik mucizelerini siyasi istikrarlarına borçlular. Onlar hızla koşarken Türkiye 1946’dan itibaren boğazına kadar siyasi kavgaya bulaştı. Türkiye çok vakit kaybetti. Bırakın Japonya’yı ve Çin’i, G.Kore’nin bile kendisini geçtiğini çok geç fark etti. Uyanmak için Özal’ı beklemesi gerekiyordu. Tabii Recep Tayyip Erdoğan’ı da.

BUGÜN NEREDEYİZ?
Türkiye bugün dünyanın on altıncı büyük ekonomisi. Gelişmesine tekstilden başladı. Türkiye tekstili sevdi. Ama daha çok inşaatı sevdi. Geçen yıl Türkiye’de çok üst düzeyde bir tartışma başladı. “İnşaatı bırakalım, sanayiye bakalım” tartışması. Hayretler içinde kaldım. Bu ne büyük cehaletti? Paris Siyasal’da daha birinci sınıftayken bana öğretilen bir cümle hiç hafızamdan silinmemişti. “İnşaat sürerse ekonomi yürür”. 2015 yılında Türkiye’de en sorumlu mevkide olanların bunun tersini söylemeleri beni şoka soktu. Bu yanlışı zamanında Cumhurbaşkanı Erdoğan’da fark etti. Düzeltmeyi hemen yaptı.
Türkiye inşaatla büyüdü. İnşaat demek çimento demek. Çimento sanayisinde Türkiye dünyada hatırı sayılır bir noktaya geldi. İnşaat demek ev tekstili demek. Türkiye ev tekstilinde dünyada lider ülkeler arasına girdi. İnşaat demek beyaz ve kahverengi eşya demek. Bu konuda da Türkiye Avrupa’nın imalatçısı oldu. Buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon Avrupa’ya artık Türkiye’den gidiyor. İnşaat demek otomobil demek, yollar demek, otoyollar, köprüler demek, alışveriş merkezleri demek.
Bunlar olunca Türkiye modernleşti. Saraylar, oteller yapıldı. Türkiye turizm patlaması yaşadı. Daha da önemlisi inşaat sayesinde Türkiye’de lider iş adamları dünyaya açıldı. Libya’ya, Orta Doğu’ya, Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine, Rusya’ya, Körfez ülkelerine onlarca büyük Türk iş adamı ihraç ettik ve karşılığında on milyarlarca dolar ithal ettik. Bütün bunların alt yapısı olarak da güçlü bir mali sektöre, tecrübeli bankalara sahip olduk. Şimdi artık sırada ileri teknolojiler var: havacılık, uzay, nükleer, devasa projeler, hızlı trenler, dev köprüler. Bu konuda da Türkiye başaracak. Ben buna eminim.

BÜYÜK TEHLİKE: İSTİKRARIN BOZULMASI
Ekonomi istikrarı seviyor. Türkiye üç kıta ortasında bir çivi gibi, uygarlıkları ve ekonomileri buluşturuyor. Üç tarafı denizlerle çevrili. Batısında dünyanın birinci ekonomik gücü AB. Güneyi petrol zengini. Doğusu gelişmekte olan süper pazarlar. On bin yıllık uygarlıklar toprağından fışkırıyor. Dünyanın en genç nüfuslarından biri Türkiye’de. Çok sayıda üniversite. Bunların birçoğu dünya standartlarının çok gerisinde. Ama dünya standartlarında olan süper üniversitelerimiz de var. Cumhuriyetin ilk iş adamları “alaydan” yetişmeydi. Arkalarında devlet desteği vardı. Bilânço bu. Tercih Türklerin. Türkiye nereye gidecek? Türkiye’nin bugün temel sorusu bu.

Yorum
Prof. Dr. Bener
Karakartal
karakartal@turcomoney.com