ANKARA (AA) – YASEMİN KALYONCUOĞLU – Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca, özellikle yaz aylarında yoğun yağış alan Karadeniz'de, sellerin olası etkileri 3 boyutlu simülasyonla tespit edilebilecek.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca iklim değişikliğine uyum kapsamında Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin'in il merkezinde ve ilçelerinde, "Sel ve Taşkın Alanlarına Etki Eden Bölgelerdeki Yapılaşma Risklerinin Tespiti ve Analizi ve Kentsel Yerleşim ve Gelişme Alanlarında 3 Boyutlu Topoğrafya ve Bina Modeli Oluşturma Projesi" ile olası afet sonucu yaşanabilecek potansiyel etkiler ölçülüyor.
Proje kapsamında Karadeniz Bölgesi'nde Samsun Terme Çayı ve Kürtün Irmağı'nda, Ordu'da Bolaman Deresi, Civil Deresi ve Turnasuyu Deresi'nde, Giresun'da Aksu Irmağı, Batlama Çayı ve Yağlıdere, Dizgine Deresi'nde, Trabzon'da Karadere, Manahoz Deresi, Değirmendere ve Fol Deresi'nde, Rize'de Fırtına Deresi, Büyükdere ve Taşlıdere'de, Artvin'de Sundura Deresi ve Kapsire Deresi'nde saha çalışmaları yürütüldü.
Uçaklardan alınan fotoğraflar ve LIDAR (lazer tarama) teknolojisi kullanılarak derelerin görüntüleri, bölgelerin yapıları ve arazilerin hassas 3 boyutlu modelleri üretildi.
Elde edilen veriler, geliştirilen simülasyon uygulama yazılımına dahil edilerek proje bölgelerindeki taşkın risk modellemesi ve simülasyonu yapıldı. Modelleme ve simülasyon çalışmaları sonrasında proje bölgelerindeki taşkın ve sel riski bulunan yapılar ve bölgeler tespit edilerek raporlar hazırlandı.
Bakanlık tarafından yaklaşık 40 bin kilometre kentsel yerleşim alanlarında yüksek çözünürlüklü altlık görüntü ve 3 boyutlu arazi modelleri üretildi.
– "Sadece sele, heyelana, afete yönelik simülasyonlar yapmakla kalmayacağız"
Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürü İsmail Tüzgen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yapılan çalışmalarla kurumsal veriyi güvenlik altına almak için ulusal bir sistem kurduklarını ve Google, Yandex, Apple gibi pek çok firmanın, lisans başvurusu yaparak bu sistemi tanıdığını ifade etti.
Tüzgen, Genel Müdürlüğün "Dijital İkiz Projesi" ile "Kentsel Yerleşim ve Gelişme Alanlarında 3 Boyutlu Topoğrafya ve Bina Modeli Oluşturma Projesi"ni birleştirerek ilgili kamu kurumlarının verilerini tek bir havuzda toplayacağını söyledi.
Bu projenin ilk örneği oluşturmak amacıyla şehirlerin simülasyonlarını yaptıklarını, Karayolları Genel Müdürlüğü, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ile tarım ve orman alanlarına ilişkin verileri birleştirerek 5 senelik projenin önemli bir aşamaya getirildiğini belirten Tüzgen, "Sadece sele, heyelana, afete yönelik simülasyonlar yapmakla kalmayacağız. İklim krizi, karbon ayak izi, güneşlenme periyotlarını içeren bir sistem için çalışıyoruz." dedi.
Şehirlerin her yıl yaşadıkları değişimi, drone ve uçaklarla çektikleri görüntülerle gözler önüne serdiklerini kaydeden İsmail Tüzgen, Kentsel Yerleşim ve Gelişme Alanlarında 3 Boyutlu Topoğrafya ve Bina Modeli Oluşturma Projesi pilot çalışmasını Karaman'da 16 drone ile sahaya çıkarak yaptıklarını ve yapıları 3 boyutlu bir şekilde her açıdan görüntülendiklerini ifade etti.
– "Bölgenin 50 yıllık ortalama yağış verileri alındı"
İsmail Tüzgen, Karadeniz Teknik Üniversitesi ile yürüttükleri proje ile Samsun'dan Artvin'e kadar belirli havzalarda ve dere yataklarında çalışma yaptıklarını söyledi.
Önce arazilerin tamamının modellendiğini ve havadan fotoğraflandığını belirten Tüzgen, şunları kaydetti:
"Meteoroloji Genel Müdürlüğünün verileri alındı. Bölgenin son 50 yıllık ve daha önceki döneme ait ortalama yağış verileri alındı. Bu yağışlarda en yüksek veriler neyse önce onlar simülasyonda çalıştırıldı. 6 saatte yağan yağmur ile 24 saat yağan yağmurun yükü aynı olmuyor, bu yüzden bunlar da ölçümlendi. Yağışlarla ve olası bir selle hangi binalar risk altında, su ne kadar yükselecek, kaç santimetreye, metreye kadar su basacak her şey simülasyonda görülebiliyor. Karadeniz'de bir sel olsa, neresi ne kadar etkilenir bilebiliriz."
Doğu Karadeniz'deki sel sorasında oluşabilecek etkileri 81 ilde uygulayacaklarını belirten İsmail Tüzgen, AFAD ile erken uyarı sistemine yönelik proje uyguladıklarını ve şehirlerde olası afetlere yönelik çalışmaların somut sonuçlarını yakında alacaklarını ifade etti.
Simülasyondan ortaya çıkan sonuçları tüm kamu kurumları ve belediyelerin kullanımına açtıklarını dile getiren Genel Müdür Tüzgen, bilgileri vatandaşlar, know-how geliştirmek isteyen firmalar için "https://dijitalsehir.csb.gov.tr" portalında paylaştıklarını ifade etti.
