İSTANBUL (AA) – Japonya Dışişleri Bakanlığının desteğiyle Tokyo Üniversitesi İleri Bilim ve Teknoloji Araştırmaları Merkezi (RCAST), İstanbul'da "İmparatorluklar Sonrası Avrasya: İki Dünya Savaşı Arasında Çin, Türk Dünyası ve Japonya" konulu konferans düzenledi.
Levent'teki Tekfen Tower'da düzenlenen konferansta, Japon akademisyenler Ikeuchi Satoshi, Kawashima Shin ve Kamakura Jun konuşmacı; Boğaziçi Üniversitesinden Selçuk Esenbel ve Erdal Küçükyalçın ile İstanbul Üniversitesinden Ahmed Yakoob müzakereci olarak söz aldı.
– Türkiye ile Çin arasındaki ilk uluslararası anlaşma
Kawashima, "1. Dünya Savaşından Sonra Çin-Türk İlişkileri ve Japonya" başlıklı sunumunda Türkiye-Çin ilişkisinin tarihini anlattı.
Türkiye ile Çin'in ilk kez 1934 yılında bir anlaşma imzaladığını ifade eden Kawashima, bu anlaşmaya giden sürecin 1925'te Brüksel'de başladığını, Çin'in Türkiye ile anlaşmak için "karşılıklı eşitlik" ilkesinin korunması şartını öne sürdüğünü belirtti.
Kawashima, Çin'in bu teklifine karşın Türkiye'nin ise "en çok kayrılan ülke" statüsü talep ettiğini kaydederek, "Eğer Çin ile Türkiye arasındaki anlaşmada en çok kayrılan ülke statüsü ile ilgili bir madde olsaydı, Türkiye gümrük tarifesi veya bölge dışı haklar konusunda özel haklardan faydalanabilecekti." dedi.
Türkiye ile Çin arasındaki anlaşmanın sürüncemede kalması sebebiyle Türkiye, Sovyetler Birliği, Afganistan ve İran'dan oluşacak Çin ve Japonya'nın ise sonradan dahil olması beklenen "Asya Ligi"nin kurulamadığını aktaran Kawashima, "Bir diğer sorun ise Sincan'dı. Vali Yang anlaşmanın imzalanmasını istemedi." ifadelerini kullandı.
Kawashima, Milletler Cemiyetinde Türkiye'nin Mançurya olayında Japonya'ya karşı Çin'i desteklediğini ve uluslararası destek bulamayan Japonya'nın 1933'te cemiyetten ayrıldığını söyledi.
Uzmanlık alanı Çin etnik politikası olan Kumakura ise "90'ıncı yılında Doğu Türkistan Türk İslam Cumhuriyeti'ni (1933-1934) hatırlamak" başlıklı sunum yaptı.
Kamakura, Kaşgar'da 1933 sonbaharında kurulmak istenen bağımsız cumhuriyetin ömrünün çok kısa olduğunu belirterek, "Bu devlet, uluslararası destekten mahrum olması nedeniyle 1934 baharında yıkıldı." dedi.
Konferansa Türkiye'den katılan akademisyenler Esenbel, Küçükyalçın ve Yakoob sunumların ardından konuya ilişkin akademik katkılar sundu.
