Sivil anayasa, daha özgür bir anayasa söylemi çok uzun süredir kulaklarımıza çalınmakta.
Özellikle 2011 genel seçimlerinin baş vaadi olsa da bu konu ülkenin ağır gündeminden henüz ön plana çıkma imkanı bulamadı. Ancak siyasilerin bulamadığı bu fırsata önemli bir sivil toplum kuruluşu olan Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) bir çalışmayla öncü oldu. Yaptıkları anayasa önerisi ile toplumun bu konuda ki kesin talebini tekrar gündeme getirdiler.

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) tarafından hazırlanan “Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Önerisi” başlıklı metin İstanbul’da gerçekleşen bir basın toplantısı ile MÜSİAD Genel Başkanı Ömer Cihad Vardan tarafından kamuoyunu açıklandı.

Konuşmasına, “Dünyanın mevcut konjonktüründe, MÜSİAD, ülkemizin hem siyasal, hem de ekonomik anlamda geldiği konumu itibariyle ve ileriye dönük hedefleri doğrultusunda gerçekleştirmesi gereken yapısal reformlara işaret etmekte ve bunlardan belki de bugün için en önemlisinin “yeni anayasa” olduğunu uzun zamandır dile getirmektedir” diyerek başlayan MÜSİAD Başkanı, “MÜSİAD, toplumsal uzlaşmaya dayalı “sivil” bir “yeni anayasa” idealini gönülden desteklemektedir. Bu anayasanın, toplumda varılacak mutabakata dayalı, sivil siyasetçe şekillendirilen ve halkın onayıyla kabul edilen, bir “toplum sözleşmesi” olması gerektiğine inanmaktadır” dedi.

Türkiye’de 1876 tarihli ilk Anayasa’dan, 1982 tarihli son Anayasa’ya kadar 5 Anayasa yapıldığını hatırlatan Vardan, “Yapılan bu Anayasa’ların ortak noktası, yapım sürecinde “siyasal katılım” eksikliğidir. Toplumsal katılımı sağlamak yerine, topluma dayatılan bu Anayasalar, “demokratik meşruiyetten” mahrum kalmıştır. Darbelerin ve bir önceki düzene duyulan tepkilerin ürünü olan Anayasalar, geniş katılımlı bir müzakere sürecine ve ortak akla dayanmamıştır” dedi.

YENİ ANAYASA KONUSUNDA TEREDDÜT KALMAMIŞTIR

Giderek artan “sivil anayasa” söyleminin, özünde iki talebi barındırdığını söyleyen MÜSİAD Başkanı, “Bunlardan biri, darbelerle yapılmış anayasa yerine, sivil toplumun katılımı ile bir anayasa yapılması; diğeri ise, demokratik kurumlar üzerindeki vesayet görüntüsüne son verilmesidir. Bu bağlamda, özellikle 177 maddeden oluşan 1982 Anayasası üzerinde, 1995 değişiklikleri ile katılımcı demokrasinin önündeki bazı engeller kaldırılmış, 2001 değişiklikleri ile özgürlükler rejimi güçlendirilmiş ve 2010 değişiklikleri ile de yargı reformu gerçekleştirilmiştir.

Sonuçta yarıya yakın maddesi değişen 1982 Anayasa’sının bütünlüğü kaybolmuştur. Dolayısıyla yeni bir anayasanın gerekliliği konusunda, toplumda artık herhangi bir tereddüt kalmamıştır. Yeni anayasanın, anlaşılır ve sade bir sistematiğe sahip olması gerektiği, geniş çevrelerce paylaşılan bir kanıdır. Resmi ideolojiden arınmış, tüm toplumu kucaklayan, devletin temel niteliklerini koruyan, özgürlükleri evrensel normlar seviyesine çıkartan, tam demokratik kurumsallaşmayı sağlayan ve siyasal katılım kanallarını açan bir içerik, yeni anayasaya ilişkin ortak beklentilerdir. Beklentilerin karşılanabilmesi, önerilerin somutlaşmasına bağlıdır” dedi.

MADDE SAYISI 78’E DÜŞÜRÜLDÜ

Kısa ve özlü bir anayasa ilkesinden hareketle, üç ana kısımdan oluşan 78 maddelik bir öneri hazırlayan MÜSİAD ,1982 Anayasa’nın mantığı tersine çevirerek , devlet yerine birey, güvenlik yerine özgürlük, kötü niyet yerine iyi niyet öncelik haline getirmiş. Mevcut Anayasa yaklaşık 100 madde kısaltılmış olmakla birlikte, anayasanın içeriği de boşaltılmış. Bir anayasada düzenlenmesi gereken zorunlu konulara yer verilmiş, gereksiz tekrarlardan kaçınılmış, söylenmemesi hiçbir boşluk doğurmayan ifadeler ise anayasaya konulmamış.

Böylece anayasa mutlaka söylenilmesi gerekenlerle sınırlı kalmış. Konu bütünlüğü gözetilerek, aynı konuya ilişkin hükümler tek bir maddede toplanmış, bu yöntemle, madde sayısının azaltılması, dilinin sadeleştirilmesi ve sistematiğinin basitleştirilmesi amaçlanmış.
Çalışmanın hazırlanmasında, öncelikle mevcut Anayasa gelenek ve birikiminden yararlanılmış, uzun deneyimlerden sonra uygulamada istikrar kazanan hükümler ise korunmuştur. Bunun yanında sorunlu görülen alanlar da uluslararası hukuk ve karşılaştırmalı hukuk çerçevesinde ele alınmıştır. Uluslararası insan hakları hukuku, temel hak ve özgürlüklerin düzenlenmesinde minimum ölçü kabul edilmiş, özgürlükler bakımından en iyi uygulamalar esas alınmaya çalışılmıştır.

MÜSİAD’ın yeni anayasaya ilişkin görüş ve değerlendirmeleri içeren bu öneri, yaklaşık 6 aylık titiz bir çalışmayla ortaya konmuş, MÜSİAD, üyeleri arasından bir “Anayasa Ön Çalışma Komisyonu” oluşturmuş ve bu Komisyon, çalışmaya ilişkin temel ilkeleri ve beklentileri belirlemiş ve bu doğrultuda, Doç. Dr. Abdurrahman Eren’e bir taslak metin hazırlatılmıştır. Bilahare oluşturulan “MÜSİAD Anayasa Çalışma Komitesi”, MÜSİAD üyelerinin görüşlerine de başvurarak, metne son şeklini vermiştir.

MÜSİAD’ ın yaptığı bu çalışma, bütüncül bir anayasa değişikliği önermekte ve anayasanın yapım yöntemi konusunda tartışmalara girilmemekte ancak kurucu meclis kurma önerileri, olağan ve uygulanabilir bir yöntem olarak dahi görülmemektedir. Anayasayı olağan yöntemler kullanarak yapabilmenin demokrasimiz açısından da önemli bir sınav olacağını ve temsil sorunu bulunmayan mevcut Parlamentoda şekillendirilecek bir anayasanın, halk tarafından onaylanması, en doğal ve uygulanabilir yöntem kabul etmektedir.

Bu kapsamda, çalışmanın amacı, anayasanın hem biçim hem de içeriğine yönelik, üzerinde tartışılabilecek öneriler getirebilmektir. Yeni anayasa, benim ya da ötekinin değil, bizim anayasamız olmalıdır ilkesiyle hareket eden öneri “Günümüzde, “özgür birey”, “çoğulcu toplum” ve “tarafsız devlet”, anayasal demokrasilerin temel ilkeleridir” görüşünün ağırlıkta olduğu bir öneri olmasıyla benim beğenimi kazandı.

Her zaman çalışkanlığıyla dikkat çeken MÜSİAD yaptığı ” güzel şeyler ” e bir yenisini ekleyerek. Anayasa değişikliği konusunu tekrar gündemimize taşıdı.
Yeni güzel şeylerde buluşmak üzere.

Hülya Deniz
www.twitter.com/hlydnzz
hulya@kmedya.com
hulya.denniz@gmail.com