30 YIL ÖNCE, 30 YIL SONRA... - Haber 1Haber 1

30 YIL ÖNCE, 30 YIL SONRA…

09 Kasım 2012 - 10:45

ABONE OL

Azerbaycan tiyatro sanatının tarihi çok eski…Hatta üç bin yıllık tarihi olduğu söylenilir. Demek yönetmen okulunun tarihi de eski. Azerbaycan tiyatrosunda önemli sanat nümuneleri yaratan yönetmenler olmuş vede onların ismi artık tiyatro tarihine yazılmış.

Tiyatro yönetmenlerinden özellikle Adil İsgenderovu, Mehdi Memmedovu, Tofig Kazımovu hatırlamak vede hatırlatmak isterim. Çünkü bahs ettiyim yönetmenler artık dünyasını deyişse bile onların yarattıkları nümuneler hala dikkatte, devamcıları olan öğrencilerse tıpkı ustadları gibi önemli sanat nümuneleri yaratmakta.

Sevgili okurlar şimdi sizlere sunacağım yönetmen Azerpaşa Nemetov Azerbaycan Tiyatro Uzmanları Birliğinin başkanıdır. Dünya Tiyatrosunu biliyor, dünya yazarlarının eserlerine gösteri hazırlayan vede yaptıkları nümunelerle seyrcileri düşündürüyor. Röportajı takib edince siz de bunun tanığı olacaksınız.

30_yil_once_30_yil_sonra_1.jpg– Dünya Tiyatrosu vede Azerbaycan Tiyatrosu…neden biz kendimizi hep dünyadan uzak tutarız. Acaba Azerbaycan da dünyanın bir parçası değil mi?
– Dünyadan ayrı kalmak ne demek, tabii ki, dünyanın bir parçasıyız. Zamanla Azerbaycan tiyatrosu gelişerek dünya tiyatrosu kadar geliştiyini kanıtladı, tabii ki yarattığı sanat nümunleriyle. Gerçi dünya tiyatrosunda farklı, dünyanı şaşırtacak gösteriler çok, ama tüm tiyatrolarda değil. Dünya tiyatrosunun bazılarıyla aynı seviyede çalışıyoruz. Ben yönetmen gibi Azerbaycan tiyatrosunu iyi biliyorum, Türk tiyatrosunu, Rus tiyatrosunu iyi biliyorum. Sovyetler Döneminde 15 kardeş cümhuriyet olarak tanıdığımız ülkelerin tiyatrosunu, dün yaptıklarını, şuan yaptıklarını vede başka neler yapacaklarını iyi biliyorum. Bazı ülkeler var ki gerçekten tiyatrosu çok yüksek, ama tarihinin eski olduğunu da unutmayalım. Azerbaycanda profesyonel tiyarto çok genc, yaşı az sayılır. 138 sene…Ama yaranma tarihine bakaksak o zaman daha eski olduğunun tanığı oluyoruz. Mesela aşık müziğinin kökü tiyatro. Aşık gördüyünü konuşuyor ya, masallar, hikayeler anlatır, hatta duyalok biçiminde. Yani aşık müziği türk dünyasına ait bir sanat zaten. Demek istediyim şu, Azerbaycan Tiyatro sanatının tarihi çok eski vede dünya tiyatrosu seviyesinde. İngilterede Kral tiyatrosunda hazırlanan gösterilere bakmışım, çok muhteşem görüntü hazırlanıyor, makyaj, kostyum hepsi süper. Ama ben bir yönetmen olarak Kral tiyatrosunun gösterilerinden hoşlanmadım.

– Siz yönetmen olarak basit görüntüden yanasınız, belki bu yüzden Kral Tiyatrosunun gösterilerinde olan görüntünü beyenmediniz?
– Aksine muhteşem görüntünü severim. Sadece bazı gösteriler eserden farklı görüntüde takdim olunur. Herkes aynı eseri okurken aynı düşünemez değil mi? Biri eseri okurken mutlaka farklı düşünecek. İşte onun farklı düşünmesi herkesin dikkatini çekecek. Bu yüzden ben herhangi eseri okurken ona farklı taraftan bakmaya çalışıyorum. Yani yönetmen sıradan olan okurların göremediyini görme gücüne sahib olmalı.

– Aslında benim de demek istediyim şu-siz başkalarının göremediyini görüyorsunuz…
– Ben hep bunun için çaba göstermişim.

– Yönetmeni olduğunuz “Hamlet” gösterisinde farklı düşünceniz seyrciler tarafından bir daha çok yüksek seviyede kabullendi zaten…Gösteri zamanı sahne sanki boştu ..
– Boştu ne demek zaten boştu.

– Ama boşluğun içinde düşündürücü makamlar vardı…
– Söz konusu Şekspr olunca mutlaka düşündürücü makamlar olmalı…

– Yönettiyiniz gösteriler görüntü açıdan çok basit gözüküyor, yani muhteşem görüntü sizin için o kadar da önem taşımıyor. Ama tüm gösterilerinize bakmamışım, onu da söyleyim.
– Yönetmen olarak çalışmaya başlatığım ilk senelerde sahnede bir çok şey kullanmıştım. Hatta sahnede çöp kutularını kullandığım bile olmuş. Ama şuan sahnedeki boşluğa önem veriyorum. Düşünüyorum ki herkesin kendi dünyası var vede herkesin dünyası kendine göre büyük. Ben denizi çok seviyorum, deniz Allahın yarattığı mucize. Denizin sesi, her defa farklı rengte gözükmesi zaten bir mucize vede şu mucizeye herkes farklı bakıyor. Bu açıdan “Hamlet” gösterisini hazırladığım zaman esere farklı bakmaya çalıştım. Benden önce dünya yönetmenleri “Hamlet” eserine müracaat etmişti, yani bu eser gösteri olarakta, film olarakta seyrcilere tanıştı. Belki 10 defa film olarak yapılmıştı-klasik, avangard, modern biçimde. Ama gösterinin sayı belli değil, ne kadar müracaat olunmuş ve ne kadar müracaat olunacak. İşte bu yüzden ben farklı düşünmeye karar verdim.

– Farklı düşündüyünüz yarattığınız gösteriden belliydi zaten. Hamleti yaratan oyuncu Fuad Poladovun kendini role kaptırmasına kimse laf söyleyemez zaten, çünkü çok güclü bir oyuncu. Ama yaş meselesi dikkateydi. İşte bu yüzden bilmek isterim sizin için rolun yaşı ne kadar önemli?
– Yönetmen olarak halk oyuncusu Fuad Poladovu Hamlet için o kadar yaşlı görmedim, çünkü sahnede çok atiktir. Hatırlıyorsanız gösteride dikkatte duran bir makam var-Hamlet Ofeliyanı kucağına alarak monolog diyor.

30_yil_once_30_yil_sonra.jpg– Genc oyuncu sizin bahs ettiyiniz sahnede bir şey yapamazdı, yani zor durumda kala bilirdi. Çünkü bahs ettiyiniz sahne zor sahne sayılır.
– Tabii ki genc oyuncu becermezdi. Zaten Fuad Poladov gibi spor yapan profesyonel oyuncu bahs ettiyimiz sahnede zorluk çekiyordu. Yani kadın oyuncu ne kadar az kilolu olsa 40-50 ola bilir. 40-50 kilonu tutarak monolog söylemek o kadar da kolay değil. Ama Fuad Poladov becerdi, çünkü profesyoneldi. Yaş meseelsine gelince Hamlet genc olmayıb. Herkes Hamletin genc olduğunu düşünüyor, belli ki eseri dikkatle okumamışlar. Eserde Hamletin 30 yaşı var. Eserde mezarçıyla konuşma sahnesi var. Mezarçıdan sorulur-kaç yıldır mezarçılık yapıyorsun-mezarçı yanıt veriyor- “Hamlet doğduğu günden, o zamandan 30 sene geçmiş- Yani Şekspir eserde bir kahramanın konuşmasıyla diger kahramanın yaşını belli ediyop. Sadece eseri dikkatle okumak gerek. Bir makam daha var, eserde Hamlet kaba görüntüde, hep kılıc oynatan, kavkaçı biri olaraka anlatılır. Yani 30 yaşlı olmasına rağmen 40-45 yaşlı gözükmüş. Bu yüzden düşünüyorum kimse Fuad Poladovu Hamlet için yaşlı düşünmüşse demek ki kıskanmış. 4 saat 20 dakikalık gösteride ritmi korumak o kadar kolay değil, işte Fuad Poladov bunu becermiş. Aynı zamanda “Hamlet” gösterisinde olan diger oyuncuların da hakkını yemek olmaz, herkes kendini role kaptırmasını bilmiş. Önemli olan da bu zaten.

– Tiyatro yönetmeni olarak hazırladığınız gösteriler çok, buna rağmen konuşma sırasında hiss ediyorum ki hala bile sizi düşündüren konular var?
– Başka türlüsü imkansız zaten. Yönetmen sadece hazırladığı gösterilerle qane olmamalı, onu düşündüren konulara gösteri hazırlamak için çaba göstermeli.

– Herkesin kullandığı soruları sevmem, ama bugün size böyle bir soruya cevab isterim-Yeniden doğulsanız yine mi yönetmen olmayı tercih edersiniz?
– 30 sene önce bu soruya benden cevab istemişler. Cevabında -yeniden doğulsam yönetmen olmazdım- söylemiştim. Çünkü yönetmen olmak çok zor bir iş, özellikle oyuncularla çalışmak gibi zor bir iş hiç yok. Bilyormusunuz oyuncular çocuk huyunda, çok hassas oluyor. Mutlaka onların problemleriyle ilgilenmeli, sorunlarını çözmeye yardım etmelisin. Anlaşılan şu yönetmen oyuncuyla bir araya gelemezse, onu anlamazsa o zaman beraber çalışmak zor olur vede bu genel olarak hazırlanan sanat nümunesine zarar vere bilir. Oysa her iki taraf bir araya gelmesini biliyorsa o zaman yeni yaranan iş başarılı olacak.

– Her yönetmen sizin gibi düşünmez ki…
– Ben düşünüyorum ki hazırladığım gösterilerin provaları ilginc oluyor, çünkü herkes bir araya gelmesini biliyor.

– Beraber çalıştığınız oyuncuların, özellikle öğrenciniz olmuş oyuncuların size saygısı büyük…
– Bunu ben bilemem ki…Ama hep düşünüyorum ki, kimsenin kalbini kırmamışım, demek ki sıcak ilişkileri korumasını biliyorum. Yönetmen olmakta böyle bir şey zaten. Ama yönetmen olmasaydım mutlaka istihbaratçı, doktor, ya belki pilot ola bilirdim. Zaten bahs ettiyim meslekler bile yaratıcılıkla bağlı.

– 30 il önce şu soruya cevab verdiniz, 30 yıl sonra da cevab verdiniz, inşallah 30 sene sonra bile yine şu soru sizden sorulur…
– Bence çok oldu, ama her şeyi Allah biliyor zaten, bakalım hayırlısı…

ULDUZE QARAQIZI
ulduzqaraqizi@gmail.com

YORUM YAP

YASAL UYARI! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen kişiye aittir.