Sn. Abdullah GÜL..
Bilindiği üzere 1 hafta önce meydana gelen Van depremi sonucunda birçok ev yıkılmış, kullanılamaz hale gelmiştir. Şimdilik geçici olarak çadırlarda barınmaya başlayan depremzedeler için kalıcı konutlar inşa edilene kadar, mağdurların geçici olarak barınmalarının sağlanması en önemli konulardan birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Önümüz kış olduğu ve olayın vukubulduğu bölgede de kış şartları çetin olduğundan, bu konunun önemi daha bir artmaktadır.
İlgili hususta, 1999 depreminde olduğu gibi yapılabilecek ilk girişim olarak akla, mağdurların geçici prefabrike konutlarda kış mevsimini geçirmeleri seçeneğinin geldiği görülmektedir. Benim önerim bu konuda yani depremzede yurttaşlarımızın kalıcı konutlarına kavuşuncaya kadar geçici barınmalarının prefabrike konutlar yerine daha hızlı, daha ekonomik halledilmesi üzerinedir. Ben mağdur vatandaşlarımızın özellikle kışı ılıman yaşayan güney illerimizdeki turistik tesislerde barındırılmalarını öneriyorum. Önerim,Turizm açısından ‘’ölü sezonda” olduğumuz için turistik tesisler atıl durumda bulunduğundan kaleme alınmıştır.
Önerinin detayları:
1. Elbette öncelikle geçici barınma ihtiyacı olan mağdur vatandaşların sayısı belirlenmelidir. İki iş olmasın diye bu işlem sırasında birlikte yaşam zaruretinde ve/veya isteğinde olan kişilerin oluşturacakları gruplar da (aile/akraba, aşiret vb)tespit edilerek, bunların ilgili turistik tesislere yerleştirilmesi planlamasında kantitatif kolaylıklar sağlanacak, aynı zamanda turistik tesisin kapasitesi ve/veya bu işlem için sunabileceği geçici kapasite göz önünde bulundurulacaktır.
2. Geçici barınma işlemi için devlet ilgili tesise kişi başına bir ücret verecektir. Bu ücret günlük/aylık veya bölgede kış koşullarının hafifleyeceği haziran başı dikkate alınarak dönemsel yani 7 ay üzerinden de belirlenebilir. Bu tesislerde geçici barınma süresinin, turizm sezonunun başlayacağı haziran 15 tarihinden önce bitmesi gerektiği, yine ilgili tesislere, sezona hazırlık için 1-2 haftalık hazırlık mühleti bırakmanın lazım geldiği unutulmamalıdır. 1 haziran tarihi bunun için ön plana çıkmaktadır.
3. Barındırma operasyonuna katılacak olan tesislere ödenecek ücretin tamamının nakit olarak tediyesi şart değildir. Bu durum, devlet bütçesi için de ilave yük getirebilir. Kaynak bulunması için ilave yasal çalışma gerektirebilir. Bundan dolayı ilgili tesislerin , barındıracakları depremzedelerin öncelikle yemek ihtiyaçlarını karşılayacak (yemek için satın alma, gerekli personel istihdamının getireceği ücret, ısıtma için yapılacak) harcamaları kapsayacak bölümü nakit olarak ödenebilir.
4. Bedelin kalan kısmı yapılacak bir yasal düzenleme ile bu tesislerin önümüzdeki dönemde ödeyecekleri vergilerine mahsup edilebilir. Böylece devletin elinden ilk elde yapılacak harcama için kaynak bulmak daha kolaylaşabilir.(Yine bu tesislerin ilgili dönem boyunca kullandıkları/kullanacakları elektrik,su, doğalgaz vb. kamusal girdileri için bir sübvansiyon olanağı da ayrıca araştırılabilir)
5. Bu tesislere yapılacak ödemeler için, o tesislerin bulunduğu illerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı fonlarından (kamuoyu nezdinde bilinen adıyla Fak-Fuk Fondan da) istifade edilebilir.
6. Geçici olarak turistik tesislerde barındırılacak depremzedelerin sayısal tespitinde talep tarafı Van Valiliği ve AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) ile gerekli diğer kamu idareleri koordinasyonunda tespit edilebilir. Arz tarafı ise Turizm Bakanlığı ve ilgili sektör sivil toplum örgütleri (TUROB-Turistik Otelciler İşletmecileri ve Yatırımcıları Derneği, TURSAB –Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği ve benzeri örgütler) tarafından hızlıca saptanabilir. Bu çalışma ile hangi il, hangi ilçe, hangi belde ve hangi turistik tesiste bu iş için tahsis edilecek yatak kapasitesi netleştirilmiş olacak ve sonucunda arz ve talebin eşleştirilmesi ile kimin, hangi tesiste konaklayabileceği netleştirilmiş olacaktır.
7. Depremzedelerin geçici barındırılması için sadece özel sektöre ait turistik tesisler değil, mevsim olarak uygun iklim koşullarında bulunan askeri dinlenme tesisleri ile yine kamuya bağlı yazlık kamp ve tesislerden de yararlanılabilir.
Önerinin Faydaları:
1. Ekonomik olarak faydaları olacaktır. Boşu boşuna gereksiz , sonradan kullanılma imkanı çok az olan prefabrike konutlara kaynak ayrılmamış, israf edilmemiş olacaktır.Bu kaynak, mağdurların yukarıda önerdiğim şekilde, ilgili turistik tesislerde barındırılmaları için kullanılacaktır.
2. Sosyal açıdan, devlet ve kamu imajının kuvvetlendirilmesine katkıda bulunulacaktır.
3. Ölü sezonda çalıştıkları kurumlarla istihdam ilişkileri kesilmiş olan personelin yeniden işbaşı yapmaları sağlanabilecektir.
4. Deprem bölgesindeki mağdur vatandaşların, deprem bölgesinden uzaklaştırılması ile bölgedeki her hürlü (enkaz kaldırma vb) faaliyetler daha kolaylıkla yapılacaktır.
5. Depremzede vatandaşlarımız ilgili tesislerde konaklarken, ihtiyacı olanların, çeşitli kuruluşlarca yerinde verilecek eğitim ve rehabilitasyon çalışmalarına/kurslarına katılmaları sağlanabilir. Okuma/yazma dil kursları, aile planlaması, deprem sonrası oluşabilecek psikolojik sorunların giderilmesine yönelik etkinliklerde bulunulabilir.
6. Yapılacak arz ve envanter çalışması, yine bundan sonra meydana gelebilecek afetler için de bir master çalışması olacak, bu çalışma içindeki tesis ve yatak kapasitesinde belli dönemlerde yapılacak düzenlemelerle, ilgili çalışma güncel tutulabilecektir.
Önerimi görüş, değerlendirme ve yönlerdirmeleriniz için sunar, ülkemizin bundan sonra başka benzer büyük felaketlere maruz kalmamasını temenni ederim.
Saygılarımla..
Nazmi Sarıkaya
